Komunikacja interpersonalna - definicje, charakter, dynamika

Komunikacja interpersonalna należy do tego rodzaju ludzkiej aktywności, z której wszyscy zdają sobie sprawę, ale tylko nieliczni potrafią ją zadowalająco zdefiniować.

Komunikacja interpersonalna to proces mający na celu spowodowanie u odbiorcy informacji zmiany świadomości zamierzonej przez nadawcę. Na komunikację składają się następujące działania:

· zakodowanie myśli przez nadawcę,

· nadanie nośnika (fizyczne przekazanie go odbiorcy poprzez kanał formalny lub nieformalny),

· odebranie nośnika poprzez odbiorcę komunikatu

· odtworzenie treści informacji (dekodowanie).

· sprzężenie zwrotne - informacja zwrotna o zrozumieniu przekazu.

Komunikacja interpersonalna polega na werbalnym bądź niewerbalnym przesyłaniu informacji, dzięki temu kształtuje się relacje zachodzące miedzy ludźmi.

Komunikacja interpersonalna, czyli proces przekazu informacji, pomiędzy co najmniej dwiema osobami.

Komunikacja interpersonalna Może występować także pomiędzy większą liczbą osób, ale jest wtedy większa szansa na niezrozumienie komunikatu przez odbiorcę, z uwagi na bariery komunikacyjne, np. szum. Istnieje kilka definicji komunikacji, w zależności od intencji lub zawartości przekazu. Jednakże ogólnie przyjętą definicją, zrozumiałą dla wszystkich jest definicja opracowana przez Griffina, który twierdzi, że jest to „proces wysyłania wiadomości w taki sposób, że wiadomość otrzymana ma możliwie zbliżone znaczenie do wiadomości zamierzonej.

Pobierz darmowy fragment mojej bestsellerowej książki (bez podawania maila)

Komunikacja interpersonalna to proces, w którym osoby mogą się porozumiewać.

Odbierają swoje sygnały, słowa i je analizują. Skuteczność i umiejętności porozumiewania się, wpływają na stosunki między ludźmi. Brak takich umiejętności może prowadzić do samotności, poczucia się niepotrzebnym, niezadowolenia z pracy. Dzięki otwartej komunikacji wzmacniamy relacje między ludźmi.

Badanie procesów komunikacji interpersonalnej wymaga połączenia wielu dyscyplin naukowych. Psychologia, antropologia, socjologia to tylko niektóre z nich. Komunikacja jest zjawiskiem niezwykle złożonym. Naukowcy próbowali wielokrotnie zdefiniować komunikację interpersonalną, jednakże ustanowienie jednej definicji okazało się być niemożliwe i niezbyt owocne.

Jako że komunikacja interpersonalna stanowi bardzo złożoną i wielopłaszczyznową kategorię, jej analiza wymaga przyjęcia różnych, interdyscyplinarnych założeń teoretycznych. T. Goban-Klas zauważa, iż „w istocie nie ma uniwersalnej „nauki o komunikowaniu”, lecz różne płaszczyzny i sposoby jej uprawiania.”[iii]

Wyróżnia się siedem szkół komunikacji reprezentujących współczesne podejścia do komunikowania. Są to:

szkoła socjopsychologiczna
szkoła cybernetyczna
szkoła retoryczna
szkoła semiotyczna
szkoła socjokulturowa
szkoła krytyczna
szkoła fenomenologiczna.[iv]

Każda z tych szkół w sposób odmienny definiuje komunikację. Tabela 1 stanowi zbiór tych definicji.

Zestawienie tradycji w dziedzinie komunikacji:

socjopsychologiczna

komunikacja jako wpływ interpersonalny

kto mówi? co? komu? z jakim skutkiem?

cybernetyczna

komunikacja jako przepływ informacji

komunikat to przetwarzanie informacji

informacja odnosi się do redukcji niepewności

retoryczna

komunikacja jako kunsztowne przemawianie publiczne

semiotyczna

komunikacja jako proces dzielenia się znaczeniem poprzez znaki

socjokulturowa

komunikacja jako tworzenie i odgrywanie rzeczywistości społecznej

krytyczna

komunikacja jako refleksyjne wyzwanie rzucone usprawiedliwionemu dyskursowi

fenomenologiczna

komunikacja jako doświadczenie siebie i innych poprzez dialog

Należy pamiętać, iż komunikacja interpersonalna jest określeniem wieloznacznym, różnie rozumianym oraz badanym. Istnieje wiele szkół, które w odmienny sposób podchodzą do tego fenomenu i w odmienny sposób go definiują. Historia badań nad komunikacją interpersonalną liczy sobie wiele lat. Procesy komunikowania się są badane już od zarania nauki, jeszcze w starożytności a także u początków nauki nowożytnej przez filozofów (np. John Locke). Mimo wcześniej wspomnianych problemów definicyjnych i wielości interpretacji komunikacja interpersonalna pozostaje fundamentem interakcji międzyludzkich

W zależności od przyjętych kryteriów możemy dostrzec różne spojrzenie na komunikacje. Można patrzeć na nią ze względu na :

relacje pomiędzy nadawcą a odbiorcą – i tu będziemy mieli komunikację;

akcyjną

reakcyjną

interakcyjną

transakcyjną

liczbę uczestników i typ kanału komunikacyjnego – i tu mamy komunikację

interpersonalną - bezpośrednią

masową - pośrednią

technikę przekazu

mówioną

pisaną

inną/pośrednią

systemy stosowanych znaków (kodów) - więc będziemy mieli komunikację;

werbalną

niewerbalną

parawerbalną

ze względu wreszcie na efekt, komunikacja będzie:

skuteczną

nieskuteczną (chybioną) (Fiske, 1999, Stewart, 2000)

Komunikat interpersonalny tworzony jest przez nadawcę przy pomocy wybranego przez niego kodu - składają się na niego sekwencje różnych znaków lub skonwencjonalizowanei spójne systemy znaków spośród których najbardziej rozbudowane i wyrafinowane to języki. Gdy nadawca chce przekazać odbiorcy pewną informację, musi ją najpierw zakodować, czyli nadać jej postać językową (lub inną).

Głównym narzędziem komunikacji jest język. Komunikacja zachodzi poprzez słowa, pisownię lub mowę ciała. Komunikacja jest bardzo ważna, ponieważ tylko dzięki niej możemy porozumieć się z drugim człowiekiem. Czasem jednak komunikujemy się nieświadomie, poprzez mimikę twarzy, wygląd.

Bariery w komunikacji interpersonalnej

Podczas przesyłu informacji mogą nastąpić zakłócenia, na jakość informacji na wpływ szum wewnętrzny i zewnętrzny. Nieskuteczna komunikacja spotyka się z następującymi barierami:

- sprzeczne lub niespójne sygnały wysyłane przez nadawcę, czyli zmienność decyzji, zdania nadawcy, niedotrzymane deklaracje.

- różnice w postrzeganiu. Dwie osoby posiadające odmienną wiedzę i doświadczenie mogą inaczej zrozumieć ten sam komunikat i mogą powstać znaczące różnice w odczycie.[1]

- różnice językowe, mają miejsce w sytuacji, kiedy słowa użyte podczas komunikacji mają wiele znaczeń oraz mogą być różnie interpretowane. Na przykład w języku angielskim 500 najczęściej używanych wyrazów ma po około 28 definicji.

- odmienne znaczenie gestów i symboli. Przykładem może być kiwanie głową w górę i w dół, które w Polsce oznacza zgodę, natomiast kiwanie w prawo i w lewo, dezaprobatę. Jednakże, że w Japonii mają to odwrotne znaczenie.

- różnica płci, odnosi się do postrzegania osoby nadającej komunikat w stosunku do jej płci. Badania przeprowadzone w ostatnich latach wykazały, że kobiety przekazujące informacje w sposób stanowczy i z duża dozą pewności siebie, są odbierane, jako zbyt mało kobiece. Natomiast, jeśli zachowuje sie tak, jak to zostało ogólnie przyjęte, czyli mniej stanowczo i w sposób stonowany, jest postrzegana, jako niepoważna i o niskiej inteligencji.

- emocje są jedną z największych barier przy odbiorze komunikatu. Stres, nerwowość, złość, nienawiść, agresja, a także miłość czy radość powodują, że odbiór lub nadanie komunikatu zostaje zniekształcone lub niewłaściwie wysłany.

- wiarygodność i uprzedzenie, – czyli nastawienie i poziom zaufania do drugiej strony procesu komunikacji. Na wiarygodność mają wpływ okoliczności, w jakich komunikat zostaje wysłany, stanowisko i walory osobiste nadawcy. Natomiast na uprzedzenie mają wpływ usłyszane wcześniej opinie.

Funkcje komunikacji interpersonalnej

Komunikacja odgrywa bardzo ważną role w życiu człowieka oraz pełni wiele funkcji. W procesie komunikacji dana osoba może poczuć zaspokojenie potrzeby kontaktu z innymi ludzi i czuć satysfakcje ze sprostania wymogom stawianych przez społeczeństwo. Tym samym przechodzimy do funkcji regulacyjnej, czyli możliwości wywierania wpływu na uczestnika rozmowy, poprzez egzekwowanie wartości, norm i wzorów zachowań

Funkcje komunikacji interpersonalnej

- Jedną z najważniejszych funkcji jest funkcja informacyjna, czyli przekazywanie informacji między minimum dwiema osobami, w celu dokonania decyzji, podjęcia działań, uzyskania określonych celów.

- Funkcja motywacyjna - jej zadaniem jest skłonić odbiorcę do podjęcia konkretnych działań poprzez wysłanie odpowiedniego komunikatu.

- funkcja kontrolna - ma za zadanie przekazywać ogółowi odbiorców komunikat zawierający treści o sferze obowiązków i powinności, zarówno jednostek jak i organizacji względem siebie; zarazem określa normy i zakres społecznej kontroli.

- funkcja emotywna – podczas przesyłania komunikatu nadawca przekazuje ładunek emocjonalny skierowany do określonej grupy odbiorców w celu zaspokojenia potrzeb psychospołecznych.

Proces komunikacji posiada ściśle określone cechy; przebiega on w kontekście społecznym, czyli interpersonalnym, grupowym, masowym, instytucjonalnym, publicznym, międzykulturowym. Proces ten zachodzi pomiędzy grupą osób, a nie odnosi się do pojedynczego człowieka; jest to coś, co ludzie robią wspólnie a nie pojedynczo.

Komunikowanie się jest pierwszą rzeczą, jakiej człowiek doświadcza tuż po urodzeniu, ponieważ już wtedy komunikujemy się ze światem za pomocą krzyku, dotyku, gestów. Komunikacja przybiera cechy symboliczne, ponieważ w tym procesie możemy użyć znaku, symbolu, symptomu, czy rytuału.

Kolejną cechą komunikacji jest jej interakcyjność. Polega ona na tworzeniu określonych stosunków pomiędzy uczestnikami procesu komunikacji. Proces ten najczęściej ma formę złożoną, jest ona wieloelementowa i wielofazowa – uzyskanie odpowiedzi wymaga czasu, a odpowiedź jest wynikiem wieloetapowego procesu. Może mieć też charakter przekazu jednostronnego (od nadawcy do odbiorcy; jest prosta, uporządkowana, przydatna w przypadku drobnych spraw) lub dwustronnego (z tak zwanym feedbackiem, jest ona bardziej czasochłonna, ale pozwala na uzyskanie większej dokładności, jest to rodzaj komunikacji przydatnej w przypadku bardziej skomplikowanych rozmów, wymagających dokładnego zrozumienia). Komunikacja ma charakter niewerbalny lub werbalny, bezpośredni lub pośredni. Przekaz jest zasadniczo celowy i świadomy; wszyscy biorący w nim udział działają w określonym celu.

Komunikacja interpersonalna w organizacji

Komunikacja organizacyjna Komunikacja organizacyjna ma dwa następujące rodzaje:

i. Komunikacja formalna Komunikacja, która odbywa się zgodnie z hierarchią w miejscu pracy, nazywana jest komunikacją formalną. Pracownicy komunikują się ze sobą w sposób formalny, aby wykonać pracę w pożądanych ramach czasowych.

ii. Komunikacja nieformalna Pracownicy również komunikują się ze sobą tylko po to, by wiedzieć, co się dzieje wokół.

Taki rodzaj komunikacji nazywany jest komunikacją nieformalną i nie ma nic wspólnego z wyznaczaniem jednostek, szczeblem w hierarchii itd. Kierunek przepływu komunikacji

i. Komunikacja w górę Przepływ informacji od pracowników do kadry kierowniczej nazywany jest komunikacją w górę. Komunikacja w górę ma miejsce wtedy, gdy pracownicy dzielą się ze swoimi przełożonymi swoimi poglądami na temat charakteru pracy, obowiązków służbowych i tego, co czują o organizacji jako całości.

ii. Komunikacja w dół Komunikacja w dół ma miejsce wtedy, gdy informacje przepływają od menedżerów do podwładnych. Menedżerowie często wydają polecenia i wskazówki swoim podwładnym, co mają robić i jak wykonywać różne zadania. Taki rodzaj komunikacji nazywany jest komunikacją w dół.

Komunikacja interpersonalna w pracy managera

W organizacji poprzez precyzyjne przekazywanie informacji manager jest w stanie wzmocnić dyscyplinę w pracy, przekazać podwładnym kto za co jest odpowiedzialny i jaką pracę musi wykonać. Poprzez komunikację interpersonalną usprawnia się pracę w firmie, dzięki czemu przyczynia się do polepszenia warunków pracy oraz następuje polepszenie relacji pomiędzy kadrą zarządzającą a pracownikami.

Komunikacja i zarządzanie są ze sobą ściśle powiązane. Komunikacja odnosi się do procesu wymiany informacji między dwiema lub więcej osobami (coraz częściej do komunikacji włącza się również maszyny, ale dyskusję ograniczamy tutaj do komunikacji między ludźmi). Każda z ról kierowniczych - planowanie, organizowanie, prowadzenie i kontrolowanie - zależy od skutecznej komunikacji.

Kierownicy muszą być w stanie otrzymywać dokładne informacje w celu określenia planów, a także muszą być w stanie wysyłać dokładne informacje na temat planów, które mają być realizowane. Kiedy informacje są dokładnie wysyłane i otrzymywane, każdy w organizacji może zostać poinformowany.

Jak jednak widzimy we wcześniejszym przykładzie, gdy informacje są błędnie interpretowane lub gdy nieprawidłowe informacje się rozprzestrzeniają, komunikacja może stwarzać poważne problemy w organizacji. Rola komunikacji w zarządzaniu Rolą kierownictwa jest osiąganie celów organizacji.

W tym celu menedżerowie tworzą plan, który określa, co należy zrobić, kiedy i w jaki sposób zostanie to zrobione. Aby wdrożyć ten plan, menedżerowie muszą przekazać tę informację wszystkim w organizacji. To znaczy, że muszą przekazać plan członkom organizacji. Jednakże, menedżerowie muszą zrobić o wiele więcej niż tylko poinformować ludzi, co muszą zrobić, aby wesprzeć plan.

Muszą również motywować ludzi do wspierania planu, budować zaangażowanie w organizację, nawiązywać kontakty i współpracę oraz informować wszystkich o wydarzeniach i działaniach, które mają wpływ na organizację. Dobra komunikacja nie tylko informuje, ale także pomaga w tworzeniu kultury, która sprawia, że ludzie czują się częścią organizacji i chcą ją wspierać. Przykład otwierający pokazuje, co może wynikać ze słabej komunikacji.

Poniżej przedstawiam niektóre z korzyści płynących z efektywnej komunikacji interpersonalnej.

- Zapewnia przejrzystość.

Dezorientacja, niepewność i niejednoznaczność powodują, że ludzie czują się niekomfortowo i nie chcą współpracować. Jasne określenie ról, obowiązków i relacji daje wszystkim informacje, których potrzebują do wykonywania swojej pracy i zrozumienia ich wkładu w organizację. Skuteczna komunikacja zmniejsza koszty związane z konfliktami, nieporozumieniami i błędami. - Buduje relacje. Kultura promująca otwartą komunikację zmniejsza napięcie pomiędzy hierarchicznymi poziomami pracowników, zarówno w sferze zawodowej, jak i społecznej. W kulturze opartej na zaufaniu i współpracy ludzie są bardziej skłonni do szukania pomocy w rozwiązywaniu problemów oraz do proponowania rozwiązań i ulepszeń.

Skuteczna komunikacja interpersonalna tworzy kulturę kolegialną, która sprzyja pracy zespołowej i zachęca do współpracy.

- Tworzy zaangażowanie.

Skuteczna komunikacja to nie tylko wysyłanie informacji, ale także ich otrzymywanie. Dzięki wsłuchiwaniu się w obawy pracowników, umożliwieniu im wnoszenia wkładu w ich pracę i miejsce pracy oraz uwzględnianiu ich sugestii, menedżerowie mogą sprawić, że wszyscy w organizacji poczują się cenionymi współpracownikami. Kiedy pracownicy poczują, że są doceniani w organizacji, prawdopodobnie będą bardziej zaangażowani i zmotywowani.

Skuteczna komunikacja interpersonalna tworzy wsparcie i zaangażowanie.

- Definiuje oczekiwania.

Kiedy ludzie nie są pewni, czego się od nich oczekuje i jak będą oceniani, nie mogą dobrze wykonywać swojej pracy. Ocena wyników jest trudna, ponieważ pracownik nie zna standardów wydajności, które powinien spełniać. A jeśli konieczne są działania naprawcze, pracownik może mieć pretensje, jeśli nie widzi, jak jego zachowania obniżyły jego efektywność.

Kiedy oczekiwania i standardy są jasne, pracownicy wiedzą, co muszą zrobić, aby uzyskać pozytywną ocenę i jakie korzyści z niej wynikają. To tylko kilka z wielu korzyści, które wynikają z efektywnej komunikacji. Menedżerowie mogą osiągać cele organizacyjne tylko wtedy, gdy ludzie w organizacji są zaangażowani w ich realizację. Ludzie osiągają znacznie lepsze wyniki, gdy są poinformowani i zaangażowani.

Skuteczny menedżer to taki, który skutecznie komunikuje się ze swoimi podwładnymi. Bardzo ważne jest, aby menedżerowie jasno wyrażali swoje poglądy, aby członkowie zespołu zrozumieli, czego się od nich dokładnie oczekuje.

Zazwyczaj istnieją dwa sposoby komunikowania się menedżerów między sobą i z podwładnymi: i. Komunikacja werbalna: i. Komunikacja za pomocą słów nazywana jest komunikacją werbalną. W komunikacji werbalnej nie są dostępne żadne zapisy pisemne. W komunikacji werbalnej osoby muszą być bardzo ostrożne w stosunku do swojej wypowiedzi.

To, co mówią i jak mówią, ma duże znaczenie. Kierownicy muszą dobierać odpowiednie słowa, by zwracać się do swoich członków zespołu. Upewnij się, że nie mylisz członków swojego zespołu. Należy być głośnym i wyraźnym w kontaktach z pracownikami w miejscu pracy.

Bądź bardzo jasny i precyzyjny.

ii. Komunikacja pisemna Komunikacja odbywa się również za pośrednictwem poczty elektronicznej, listów, podręczników, ogłoszeń itp. Taki tryb komunikacji, w którym dostępne są zapisy pisemne, często nazywany jest komunikacją pisemną. Menedżerowie muszą zaszczepić praktykę komunikowania się za pomocą poczty elektronicznej ze swoimi podopiecznymi, ponieważ jest to jeden z najbardziej niezawodnych sposobów komunikacji. Istotne jest, aby menedżerowie opanowali sztukę pisania emaili.

Bez względu na to, jak błyskotliwy i bezcenny jest pomysł lub informacja, jest ona bezwartościowa, chyba że można się nią podzielić z innymi. Z tego powodu skuteczna i efektywna komunikacja interpersonalna jest kluczowa na każdym poziomie organizacji.

Umiejętność skutecznego komunikowania się nie przychodzi jednak łatwo wielu pracownikom i jest umiejętnością, która wymaga praktyki. Dlatego kierownictwo organizacji ma zadbać o to, aby umiejętności pracowników dojrzały do tego stopnia, że staną się doskonałymi komunikatorami.

Pracownicy dochodzą do tego momentu, kiedy w ich interakcjach z innymi konsekwentnie stosują następujące zasady.

Buduj zaufanie

W większości przypadków pracownik nie otwiera się na tych pracowników, którym nie ufa. Kiedy pracownicy mają poczucie, że menedżer jest godny ich zaufania, inwestują swój czas i podejmują ryzyko w sposób, w jaki nigdy by tego nie zrobili, gdyby ich menedżer miał reputację zbudowaną na złym charakterze lub braku uczciwości.

Chociaż pracownicy mogą próbować domagać się zaufania, rzadko się to udaje. Zaufanie najlepiej jest budować poprzez właściwe działanie, myślenie i podejmowanie decyzji. Należy pamiętać, że pracownicy wybaczają wiele rzeczy tam, gdzie istnieje zaufanie, ale rzadko wybaczają cokolwiek, gdzie go nie ma.

Bądź osobisty

Klasyczna teoria organizacji mówi, że kierownictwo ma być na rękę z pracownikami. Jednak w praktyce, kierownictwo może pozostać na rękę tylko wtedy, gdy chce pozostać w ciemności otrzymując tylko wysoce oczyszczone wersje prawdy.

Jeśli kierownictwo nie rozwija konstruktywnych relacji z pracownikami, to nigdy nie może wiedzieć, co tak naprawdę jest na myśli pracowników, aż jest za późno, aby coś z tym zrobić. Rozmowy organizacyjne - Kierownictwo, które w mniejszym stopniu polega na wydawaniu komunikatów korporacyjnych, a w większym na rozmowach organizacyjnych, wprowadza organizację na ścieżkę wyższej wydajności.

Tacy menedżerowie wierzą w dialog, a nie monolog. Chodzi o to, że im większa liczba pracowników angażujących się w rozmowy, tym efektywniejsza jest komunikacja. Jest wielka prawda w poniższym stwierdzeniu, że "ludzi nie obchodzi, ile wiesz, dopóki nie dowiedzą się, jak bardzo ci zależy".

W związku z tym opiekuńcze kierownictwo rozwija efektywną komunikację w organizacji. Bądź konkretny - Bycie konkretnym jest wiele razy lepsze niż bycie niejednoznacznym. Komunikacja w organizacji ma być prowadzona w sposób przejrzysty. Prosta i zwięzła komunikacja jest zawsze lepsza niż skomplikowana i myląca. Bycie zwięzłym i specyficznym pozwala zaoszczędzić czas, który jest cennym towarem.

Dlatego tak ważne jest, aby zarówno kierownictwo, jak i pracownicy nauczyli się, jak przejść do sedna sprawy i trafić na szczyt podczas komunikacji. Bez zrozumienia wartości zwięzłości i jasności jest mało prawdopodobne, aby kierownictwo mogło kiedykolwiek pozwolić sobie na dotarcie do poziomu ziarnistego, ponieważ pracownicy tracą cierpliwość, zanim komunikacja nie zostanie przez nich zrozumiana.

Celem komunikacji jest wyeliminowanie tego, co zbędne, i sprawienie, aby komunikacja była jasna i zwięzła. Nacisk na to, co się odchodzi, a nie zabiera - dobry komunikator nie tylko umie się uczyć i gromadzić informacje podczas komunikacji, ale także potrafi przekazywać pomysły, dostosowywać oczekiwania, inspirować do działania i rozpowszechniać swoją wizję.

Kluczem jest podejście do każdej interakcji z sercem naśladowcy. Kiedy komunikator naprawdę skupia się na tym, by wnieść więcej niż tylko przyjąć, wtedy osiąga cel. Nawet jeśli może się to wydawać sprzeczne z intuicją, poprzez intensywne skupianie się na pragnieniach, potrzebach i pragnieniach drugiej strony, uczy się on o wiele więcej niż kiedykolwiek, koncentrując się na swoim programie.

Mieć otwarty umysł - Często mówi się, że sztywność zamkniętego umysłu jest największym czynnikiem ograniczającym nowe możliwości. Kierownictwo przenosi swoje plany na nowy poziom w momencie, gdy ochoczo szuka tych, którzy mają odmienne zdania i przeciwstawne stanowiska, nie w celu przekonania ich do zmiany zdania, ale w celu zrozumienia, co działa w ich umyśle.

Dobry komunikator nie boi się przeciwstawnych poglądów. W rzeczywistości jest naprawdę ciekawy i zainteresowany. Przydatne są otwarte dialogi z tymi, którzy konfrontują się z komunikatorem, rzucają mu wyzwania, naciągają go i rozwijają. Należy pamiętać, że nie opinia ma znaczenia, ale chęć do dyskusji z otwartym umysłem i uczenia się.

Mniej mów, a więcej słuchaj - Dobry komunikator wie, kiedy go wybrać, kiedy wybrać go w górę, kiedy w dół, a kiedy wyłączyć (najczęściej w dół i w dół). Po prostu wielokrotne nadawanie swojego przekazu nie ma tego samego rezultatu, co angażowanie się w sensowną rozmowę, ale zakłada, że komunikator rozumie, że największa forma dyskursu odbywa się w ramach rozmowy, a nie poprzez wykład czy monolog. Z pomocą przychodzą tu szkolenia z komunikacji interpersonalnej.