Wdzięczność
Wdzięczność
Wdzięczność jest często definiowana jako pozytywna emocja, jaką odczuwamy, gdy otrzymujemy celową i cenną korzyść, nawet przy braku jasno zdefiniowanego dobroczyńcy (Wood i in., 2010).
McCullough, Kilpatrick, Emmons i Larson (2001), którzy prawdopodobnie położyli podwaliny pod ruch wdzięczności, uznali ją za zjawisko moralne. Oznacza to, że rodzi się ona z zachowań skoncentrowanych na innych i motywuje do dalszych tego rodzaju działań. Badacze zasugerowali, że wdzięczność spełnia trzy podstawowe funkcje:
działa jak barometr moralny, odpowiadając na szczodrość i prospołeczne działania w ramach relacji;
działa jako motywator moralny, wywołując we wdzięcznej osobie autentyczne pragnienie angażowania się we wzajemne zachowania prospołeczne, zarówno wobec dobroczyńcy, jak i innych bliskich osób;
wreszcie działa jako wzmocnienie moralne, ponieważ gdy jest wyrażane dobroczyńcy, prowadzi go do działania prospołecznego przy kolejnych spotkaniach.
Co prowadzi do doświadczenia emocji wdzięczności?
Ponieważ wdzięczność zawiera istotne elementy poznawcze, teorie wyjaśniające doświadczenie wdzięczności zasadniczo skupiały się na ocenach sytuacji i zysku.
Watkins (2014), podsumowując literaturę badającą te oceny, zaproponował pojęcie uznania wdzięczności. To wyjaśnienie sugeruje cztery rozpoznania niezbędne do tworzenia i wzmacniania doświadczenia wdzięczności.
Po pierwsze, uznanie prezentu: jeśli ktoś nie widzi korzyści w darze lub nie postrzega go jako prezentu, wdzięczność prawdopodobnie nie zostanie doświadczona.
Po drugie, uznanie dobroci lub wartości prezentu. Jeśli obdarowany nie uzna prezentu za wartościowy, poczucie wdzięczności może zostać zredukowane.
Po trzecie, uznanie dobroci przez obdarowującego; postrzeganie swojego zamiaru jako altruistycznego, a nie skupionego na własnej korzyści.
Zaufanie i wiara w wolną wolę okażą się ważnymi składnikami tego etapu doświadczania wdzięczności, prawdopodobnie dlatego, że niezdolność do zaufania intencjom dobroczyńcy lub przekonanie, że jest on zmuszany przez siłę zewnętrzną, wykluczałby to rozpoznanie (Dunn & Schweitzer, 2005; MacKenzie, Vohs & Baumeister, 2014; Watkins i in., 2015).
Wreszcie, uznanie bezinteresowności prezentu lub tego, czy obdarowany postrzega dar jako coś co wykracza poza jego oczekiwania wobec darczyńcy, wzmacnia poczucie wdzięczności.
Przywództwo i siła wdzięczności
Każdy z nas prawdopodobnie w jakimś czasie odczuwał w swoim życiu pozytywne skutki wdzięczności. Kreuje ona niezwykle wspaniałe poczucie własnej wartości i umacnia więzi z innymi, co z kolei skłania nas do ściślejszej współpracy. Lider powinien okazywać wdzięczność, ponieważ wzmacnia to poczucie własnej wartości zarówno u „dawcy”, jak i „biorcy” wdzięczności, a także tworzy więź na bardzo ludzkim poziomie. Jednym z powodów, dla których wdzięczność jest tak potężnym narzędziem, jest to, że „doceniam” bardzo różni się w swojej wymowie od „dziękuję”. Wielu z nas uczono mówić „proszę” i „dziękuję” (czy tego chcieliśmy, czy nie, bo chodzi o czystą uprzejmość) i często robimy to automatycznie. W przeciwieństwie do uprzejmości, wdzięczność ma jednak szczególną wartość – jest osobista i zawsze powinna być przemyślana.
Jak stwierdził Jack Canfield w „The Success Principles”: „Stan wdzięczności jest jednym z najsilniej wibrujących stanów emocjonalnych”. Niestety, chociaż bycie docenionym jest czymś cudownym, sami niezbyt często praktykujemy takie zachowanie.
Oprah Winfrey dużo mówi o wdzięczności w swoim programie telewizyjnym. To ona spopularyzowała dziennik wdzięczności Sary Ban Breathnach. W swojej książce Ban Breathnach sugeruje, abyś każdego dnia wymienił pięć rzeczy, za które jesteś bardzo wdzięczny. Pomoże ci to uczynić każdy dzień pasjonującym doświadczeniem i umocni cię na drodze do bycia kimś lepszym co dzień.
Ban Breathnach straciła zdolność czucia w wyniku kontuzji. Nie mogła posmakować pysznego obiadu ani poczuć zapachu włosów córki tuż po ich umyciu. Nie mogła nawet słuchać muzyki ani rozmawiać przez telefon, ponieważ przyprawiało ją to o zawrót głowy i dezorientację. Kilka miesięcy po wypadku poczuła nagle zapach pysznego spaghetti i sosu mięsnego przygotowywanego przez przyjaciela i doświadczyła poczucie głębokiej wdzięczności, którego nigdy nie zapomniała.
Jak sama pisze: „Przez kilka następnych szczęśliwych tygodni odkrywałam życie z takim samym zachwytem jak moja córeczka. Wgryzałam się w dojrzałą, soczystą brzoskwinię. Słuchałam muzyki. Podziwiałam jasne światło słoneczne wpadające przez okno. Nosiłam ulubiony sweter. I oczywiście znów przytulając córkę. Byłam zdumiona i zawstydzona moim przerażającym brakiem uznania dla tego, co doświadczałam na co dzień. Od tamtej pory staram się, aby przez każdy dzień przechodzić z pasją i chętnie poświęcać czas na delektowanie się fakturami, smakami, widokami, dźwiękami i aromatami życia. Dzięki łasce wdzięczności możesz sam zrobić to samo.”
Okazywanie wdzięczności z pozycji lidera może być początkowo niezręczne i nieco sztywne, ale staje się łatwiejsze dzięki praktyce.
Stephen Covey w swojej książce „Everyday Greatness” stwierdza: „Ludzie wielcy na co dzień najczęściej okazują wdzięczność na co dzień. Nie biorą życia ani dobroci innych za pewnik. Chętnie dziękują i jako pierwsi wyrażają pochwały. Wielu z nich odkryło, że na sen najlepsze jest okazanie wdzięczności za wszystkie zdarzenia i wymienianie ich sobie jedno po drugim”.
Wyrażanie wdzięczności jest konieczne zawsze, przez cały czas. Najlepiej zrobić to wcześniej niż później. Zarezerwuj sobie trochę czasu na okazanie wdzięczności, szczególnie podczas:
Spotkań personelu
Spotkań poza siedzibą firmy
Realizacji projektów
Ewaluacji, inspekcji
Sesji szkoleniowych
Cyklicznej oceny osiągnięć pracowników
Można powiedzieć, że każdy z nas chce czuć się doceniony. Niedawna ankieta przeprowadzona wśród 64.304 pracowników w firmach będących klientami Sirota Survey Intelligence, w tym 8000 w Kanadzie, wykazała, że trzy główne oczekiwania osób niezależnie od wieku, to być traktowanym z szacunkiem, podleganie sprawiedliwej ocenie i zyskanie poczucia związku z organizacją na poziomie zawodowym i osobistym. Okazywanie wdzięczności to łatwy i skuteczny sposób realizacji tych oczekiwań.
Niektórzy z nas mogą mieć trudności z okazaniem szczerej wdzięczności. Uszanuj to i wiedz, że może zaskoczyć cię reakcja innych, gdy okażesz wdzięczność. W grupie unikaj pokusy wrzucania wszystkich do jednego worka i wypowiadania się w tonie „doceniam wszystkich”. Możesz mieć przy tym dobre intencje, ale jednak efekt jest osłabiony.
Jako lider możesz dać innym przykład wyrażając uznanie i, jak zasugerowano powyżej, rezerwując czas aby reszta zespołu wyraziła podobne odczucia. Kiedy praktyka wdzięczności się zadomowi w twoim zespole, sprawy mogą już nigdy nie wyglądać tak samo!
