Logistyka
Logistyka ułatwia dostarczanie klientom produktów i usług wtedy, gdy są one przez nich potrzebne i pożądane. Logistyka pomaga również w transakcjach gospodarczych, służąc jako główny czynnik pobudzający wzrost handlu i wymiany handlowej w gospodarce.
Logistyka została uznana za odrębną funkcję wraz z rozwojem systemów produkcji masowej. Produkcja i dystrybucja jest postrzegana jako sekwencyjny łańcuch niezwykle wyspecjalizowanych działań. Rolą logistyki jest zapewnienie dostępności wszystkich potrzebnych materiałów przed każdym etapem tego łańcucha. Oczywiście w całym tym łańcuchu niezbędne są zapasy surowców, półproduktów i wyrobów gotowych, aby zapewnić jego sprawne funkcjonowanie.
Rozwój logistyki
Przewaga konkurencyjna jest kluczowym wynikiem procesu LM. Zakres i wpływ logistyki zmieniał się pod koniec lat 40-tych XX wieku. W latach 50. i 60. ubiegłego wieku jedyną organizacją, która korzystała z logistyki, było wojsko. Później zakres logistyki został rozszerzony poza wojsko, ponieważ została ona uznana za jedno z ważnych narzędzi rozwoju konkurencyjności. Przewaga konkurencyjna oznacza, że organizacja ma zdolność do wyróżniania się w oczach klienta, a także działa po niższych kosztach i z większym zyskiem.
Logistyka w świecie biznesu rozwijała się szybko w ciągu ostatnich dwudziestu do dwudziestu pięciu lat. Menedżerowie logistyki mają znacznie szersze i bardziej złożone obowiązki w obecnym środowisku. Logistyka jest szerokim zagadnieniem, które obejmuje kilka funkcji, a mianowicie: (i) system informacyjny, (ii) klient (marketing), (iii) pozyskiwanie surowców, (iv) transport lotniczy, kolejowy, drogowy i morski, (v) magazynowanie oraz (vi) pakowanie itp. LM odgrywa znaczącą rolę w sukcesie działań organizacyjnych i ma bezpośredni wpływ na jego wynik finansowy.
Odgrywa również dużą rolę w zapewnianiu zadowolenia klientów. To właśnie ta część zarządzania łańcuchem dostaw (SCM), która planuje, wdraża i kontroluje wydajne, skuteczne przepływy w przód i w tył oraz przechowywanie towarów, usług i związanych z nimi informacji pomiędzy miejscem pochodzenia a miejscem konsumpcji w celu spełnienia wymagań klientów. W ten sposób organizacja może zyskać przewagę konkurencyjną, jeśli znajdzie sposoby na wykonywanie czynności związanych z logistyką w sposób bardziej efektywny i skuteczny niż jej konkurenci. Dlatego logistyka to również istotny element szkoleń biznesowych i szkoleń dla liderów np. szkolenia z negocjacji w logistyce.
Definicja logistyki
Nie ma jednej przyjętej definicji logistyki. Istnieją różne aspekty, które zostały podkreślone w kilku definicjach tego pojęcia. Aspekty te odnoszą się zarówno do praktyki gospodarczej, jak i obszaru wiedzy. Różne definicje logistyki zostały przedstawione poniżej.
Na gruncie zarządzania funkcjonuje kilka definicji logistyki, lecz ich wspólnym mianownikiem jest planowanie i ruch towarów. Jest to proces planowania, realizowania, konstruowania przepływu surowców, materiałów, wyrobów oraz towarzyszącym im informacji, w taki sposób by był on ekonomicznie efektywny. Przepływ ten odbywa się między miejscem pochodzenia produktu a miejscem konsumpcji, a celem jest zaspokojenie oczekiwań.
Termin "logistyka" jest używany do określenia całego procesu przemieszczania się materiałów i produktów do, poprzez i/lub z organizacji.
Logistyka obejmuje zatem wszelkie czynności związane z zarządzaniem zapasami w stanie spoczynku (oczekiwanie na produkcję do wyrobów gotowych lub dystrybucję w końcowym punkcie sprzedaży) lub w ruchu (podczas transportu). Zarządzanie logistyczne (LM) to zarządzanie działaniami logistycznymi.
Europejskie Stowarzyszenie Logistyki przyjęło następującą definicję:
"Logistyka jest pojęciem obejmującym organizację, planowanie, kontrolę i realizację przepływu towarów z miejsc ich produkcji (zakupu), poprzez sferę produkcji i dystrybucji, do konsumenta końcowego, którego celem jest zaspokojenie potrzeb rynku przy minimalnym zaangażowaniu i kapitale".
Amerykańska Rada Zarządzania Logistyką definiuje logistykę jako
"proces planowania, wdrażania i kontroli wydajnego, oszczędnego przepływu i magazynowania surowców, zapasów procesowych, wyrobów gotowych i związanych z nimi informacji od miejsca pochodzenia do miejsca konsumpcji w celu dostosowania się do wymagań klientów".
Ch. Pohl definiuje logistykę jako "logistyka obejmuje wszystkie kroki prowadzące do planowania, nadzoru, realizacji i kontroli transformacji czasowo-przestrzennej towarów i związanej z tym transformacji w ilości i zakresie asortymentu, właściwości manipulacyjnych i stopnia określenia logistyki towarów. Skoordynowana realizacja tych działań umożliwia przepływ towarów, który łączy punkt początkowy z punktem konsumpcji w możliwie najbardziej efektywny sposób".
„Logistyka to zintegrowany system planowania, zarządzania i sterowania strukturą przepływów materiałowych oraz sprzężonych z nimi przepływów informacyjnych i kapitałowych w celu optymalnego tworzenia i transformacji wartości”
J.Żurek, Logistyka ogólna,Wyd.PWN, Warszawa 2011, s.76
Logistyka to nic innego jak skoordynowane działania w obszarze przepływu towaru.
Jest to również koncepcja zarządzania procesem dostarczania przedsiębiorstwu tego co jest mu potrzebne do wytwarzania produktu czy usługi oraz związków tego przedsiębiorstwa z jego rynkowymi partnerami.
S. Krawczyk, Zarządzanie procesami logistycznymi, PWE, Warszawa 2001 S. 30
J.Żurek przywołuje kilka definicji logistyki w tym definicję K.Ficonia, według którego „logistyka to wszystkie czynności związane z planowaniem i realizacją czasowo-przestrzennej transformacji towarów z miejsca wytworzenia do miejsca wykorzystania”.
J.Żurek, Logistyka ogólna,Wyd.PWN, Warszawa 2011, s.76
Logistyka jako zarządzanie systemami przepływów, charakteryzuje się perspektywą systemową, zasadą i orientacją interdyscyplinarną i konwergencji wobec różnych sfer w przedsiębiorstwie oraz wyeksponowaniem zasad i zadań konfiguracji, koordynacji i bieżącego dostosowania systemów przepływów
G. Prockl(2007)
Logistyka jako specyficzny rodzaj i sposób koncypowania i realizacji zarządzania logistycznego, z uwzględnieniem wszystkich sfer funkcjonalnych i poziomów zarządzania w przedsiębiorstwie
W.Delfmann(1999)
Logistyka jako koncepcja określona i urzeczywistniona przez logistyczne podejście w przedsiębiorstwie, pozwalające kształtować i koordynować systemy zarządzania przedsiębiorstwem ze względu na orientację przepływową w systemie realizacji oraz na planowanie, sterowanie i kontrolę świadczeń w systemie realizacji.
B. Mikus(2003)
Logistyka jest obecnie powszechnie uważana za podzbiór SCM. W SMK pięć kluczowych funkcji to: (i) zamawianie, (ii) produkcja, (iii) przemieszczanie, (iv) magazynowanie oraz (v) obsługa. Logistykę uznaje się za przemieszczanie produktów z jednego punktu do drugiego i wszystkie związane z tym czynności (od wyboru przewoźnika, poprzez planowanie, aż do realizacji). Logistyka jest zaangażowana na różnych etapach łańcucha dostaw, a mianowicie: (i) od dostawcy do zakładu produkcyjnego, (ii) od zakładu do centrów dystrybucji, (iii) od centrów dystrybucji do magazynów, (iv) od magazynów do klientów, lub (v) w każdą z tych kombinacji. Logistyka to proces przemieszczania materiałów i produktów do organizacji, przez nią i z niej.
Skuteczny system rynków pionierskich istniejący w organizacji dostarcza wartość dla klienta w trzech głównych etapach, na które składają się: (i) logistyka przychodząca, (ii) logistyka procesowa oraz (iii) logistyka wychodząca. Logistyka przychodząca to operacje, które poprzedzają produkcję. Obejmują one przepływ surowców i komponentów do przetwarzania od dostawców.
Logistyka procesowa to operacje bezpośrednio związane z przetwarzaniem.
Obejmują one takie działania jak magazynowanie i przemieszczanie surowców, komponentów w obrębie miejsc produkcji.
Logistyka wychodząca to operacje, które następują po procesie produkcji.
Obejmują one takie działania, jak magazynowanie, transport i zarządzanie zapasami gotowych produktów. Koncepcja logistyki opiera się na podejściu systemowym. Istnieje jeden łańcuch, w którym przepływ materiałów rozpoczyna się od dostawcy, potem do zakładu, a na końcu do klienta końcowego, a także te działania są wykonywane kolejno, aby osiągnąć zadowolenie klienta przy niskich kosztach. Aby to się udało, konieczna jest koordynacja działań poszczególnych działów.
Kluczem do sukcesu w LM jest duży nacisk na integrację działań, współpracę, koordynację i wymianę informacji w całym łańcuchu dostaw, zwłaszcza od dostawców do klientów. Aby móc sprostać wyzwaniu integracji, większość organizacji potrzebuje zaawansowanych systemów wspomagania decyzji (DSS), opartych na potężnych modelach matematycznych i technikach rozwiązań, wraz z postępem w technologiach informacyjnych i komunikacyjnych. Nie ma wątpliwości, że modele ilościowe i komputerowe narzędzia do podejmowania decyzji mają do odegrania ważną rolę we współczesnym środowisku. Dotyczy to zwłaszcza szybko rozwijającego się obszaru LM. Te komputerowe systemy LM mogą mieć znaczący wpływ na proces decyzyjny w organizacji.
Nowoczesna logistyka, której misją jest realizacja celów organizacyjnych, wykorzystuje zasoby informacyjne organizacji i tworzy bazę danych specjalnie na jej potrzeby. Baza danych na potrzeby logistyki składa się z elementów a mianowicie: (i) źródła danych (procesy logistyczne, podsystemy logistyczne organizacji, jej bliższe i dalsze otoczenie w łańcuchu dostaw), (ii) użytkowników (cały łańcuch dostaw) oraz (iii) relacji z reprezentowaną rzeczywistością (narzędzia do przetwarzania, aktualizacji, uzupełniania, wyszukiwania i korygowania danych; narzędzia do prezentacji uzyskanych informacji, w formie zapytania lub raportu; wskaźniki i miary). Przepływ informacji, który towarzyszy przepływowi materialnych towarów i usług, odgrywa ważną rolę w organizacji i funkcjonowaniu łańcuchów dostaw, łącząc wszystkie podstawowe elementy systemu LM. Integracja przepływu informacji sprawia, że system jest otwarty, efektywny i zdolny do pokonywania przeszkód pojawiających się w trakcie procesów przepływu.
Dlatego też działania organizacji mają na celu dostosowanie się do wymagań i zmian w środowisku. Środowisko logistyczne składa się z dynamicznie rozwijających się rynków lokalnych, zarówno w obszarach o rosnącym ryzyku, jak i konkurencyjności. Presja tych ostatnich prowadzi do stałego wzrostu efektywności procesów logistycznych, co w praktyce oznacza poprawę jakości i większą efektywność procesów decyzyjnych.
Może to mieć miejsce, gdy osoba podejmująca decyzję posiada informacje na temat kształtowania się poszczególnych parametrów charakteryzujących działalność organizacji i jej otoczenie. Proces przekształcania podstawowych informacji może przebiegać w różny sposób, w zależności od złożoności zjawisk, które wymagają podjęcia konkretnej decyzji, a także od wyboru metod i technik tej transformacji. Zawsze jednak proces przekształcania informacji jest integralną częścią procesu podejmowania decyzji.
Rola i znaczenie logistyki
W obecnym środowisku organizacje stają się coraz bardziej świadome i zainteresowane tym tematem. Uznanie roli i znaczenia logistyki i zarządzania nią w organizacji nie jest najnowszym trendem, ale cieszy się rosnącym zainteresowaniem, szczególnie od lat 80. Kilka czynników przyczyniło się do rosnącej koncentracji na logistyce LM.
Czynniki leżące u podstaw uznania znaczenia rynków pionierskich obejmują:
(i) postęp w zakresie technik technologicznych i ilościowych,
(ii) znaczące możliwości wynikające z potencjału handlu elektronicznego,
(iii) rozwój podejścia systemowego i koncepcji analizy kosztów całkowitych.
(iv) uznanie roli logistyki w programie organizacyjnej obsługi klienta,
(v) erozja zysków z powodu braku analizy obszarów funkcjonalnych, w których można osiągnąć oszczędności kosztów, (vi) dźwignia zysków wynikająca ze zwiększonej efektywności logistycznej,
(vii) ogólne warunki ekonomiczne,
(viii) uznanie roli logistyki w tworzeniu przewagi konkurencyjnej na rynku, szczególnie w obliczu krajowej i zagranicznej konkurencji, nasyconych rynków i regulacji rządowych,
(ix) konsolidacja organizacji, co zwiększa znaczenie solidnych praktyk logistycznych i ciągłego planowania strategicznego w miarę reorganizacji organizacji i łączenia linii produktowych,
(x) rynki i polityki logistyczne oraz praktyki dostawców produktów konsumpcyjnych, które są napędzane przez dużych detalistów. (xi) mniejsze zapasy dystrybutorów w odniesieniu do produktów organizacyjnych i większe uzależnienie od zapasów ich dostawców niż w przeszłości,
(xii) wymagania klientów dotyczące usług o wartości dodanej, które nadal powodują wzrost kosztów.
(xiii) rosnące zainteresowanie dostawców zewnętrznych, którzy zajmują się całością lub częścią funkcji logistycznych organizacji, w szczególności przy zwiększonej penetracji głównych obszarów handlu, (xiv) utrzymujące się na wysokim poziomie zapasy, niezależnie od ulepszonego prognozowania, zapasów i oprogramowania do produkcji na zamówienie,
(xv) luki w zakresie wsparcia logistycznego pozostawione przez systemy planowania zasobów przedsiębiorstwa (ERP), powodujące konieczność stosowania dodatkowych systemów bolt-on w najbliższej przyszłości,
(xvi) nadal scentralizowana i skonsolidowana działalność w zakresie obsługi klienta oraz (xvii) zwiększony nacisk na technologię komputerową i oprogramowanie do dystrybucji.
Transport w logistyce
Zadaniem każdego systemu transportowego jest zaspokojenie potrzeb transportowych, co najczęściej jest uwarunkowane określeniem sposobu realizacji danego zadania, tj. wyborem środka transportu oraz określeniem pożądanego standardu jakości transportu. Przy wyborze odpowiedniego wariantu technologii transportu duże znaczenie ma rachunek kosztów transportu. Koszty transportu można rozpatrywać z różnego punktu widzenia usługobiorcy jak i usługodawcy.
Patrząc od strony usługobiorcy będą to ceny usług przewozowych oraz nakłady przenoszone z wykorzystaniem tych usług, czyli: koszty planowania dostaw, składania zamówień, przyjmowania dostaw i rozliczanie usług przewozowych. Natomiast z punktu widzenia usługobiorcy kosztem transportu będzie koszt wytworzenia tych usług obejmujący: w transporcie bezpośrednim tylko koszty usługi przewozowej, zaś w transporcie pośrednim również koszty realizacji prac ładunkowych, a niekiedy koszt tymczasowego składowania. W analizie kosztów transportu w łańcuchach dostaw należy brać pod uwagę zarówno koszty wytworzenia usług, jak i koszty korzystania z usług przewozowych.
