Łańcuch dostaw 

Po to by firma mogła stać się konkurencyjna na globalnym rynku powinna stworzyć sprawny, efektywny i elastyczny łańcuch dostaw. Łańcuch, który obniży koszty przepływów produktów, uzyskując szybsze i bardziej opłacalne dotarcie z produktem lub usługą do odbiorcy.

Zglobalizowany świat ciągle tworzonych nowych produktów, usług oraz technologii, zapotrzebowanie klientów na nowe towary i rozwiązania technologiczne wymusza na przedsiębiorstwach stały rozwój i inwestycje w łańcuch dostaw, by móc odnaleźć się w nowej rzeczywistości.

Rozwój łańcucha dostaw jest efektem rozwoju szeregu dziedzin, które powinny sprostać wymaganiom klientów dążących i oczekujących produktów w pełni ich zadowalających. Rynek globalny jest dla bardzo wielu przedsiębiorstw drogą do sukcesu. Szybki rozwój logistyki i Internetu spowodował łatwiejsze dotarcie z produktem do klienta oddalonego nawet o kilka tysięcy kilometrów w dosyć krótkim czasie. Jednak do takich operacji logistycznych jest potrzebny niezwykle efektywny łańcuch dostaw i umiejętne zarządzanie przedsiębiorstwem.

W literaturze poświęconej łańcuchowi dostaw wielokrotnie podkreśla się, że w typowym łańcuchu dostaw produkty są dostarczane od producentów do magazynów, a następnie wysyłane do punktów, gdzie sprzedawane są klientom końcowym.

Łańcuch dostaw określany jest również jako logistyka sieci, która składa się z dostawców, magazynów, centr dystrybucyjnych, materiałów i ich zapasów.

Przepływają one przez wszystkie powiązane ze sobą miejsca. Nadrzędnym celem łańcucha dostaw jest redukcja kosztów i ciągły wzrost poziomu usług. Łańcuch dostaw to sieć organizacji, proces lub struktura. Łańcuchem dostaw może być pojedyncze przedsiębiorstwo. Mówimy wówczas o wewnętrznym łańcuchu dostaw. Może być nim także układ dwóch współpracujących ze sobą przedsiębiorstw, gdzie jedno jest dostawcą, a drugie odbiorcą.

Łańcuch dostaw to także sieć przedsiębiorstw współpracujących ze sobą w roli dostawca – odbiorca.

Różnica w określeniu łańcucha dostaw zależy też od rodzaju przepływów, jakie występują w danym przypadku. Mamy do czynienia z przepływami dóbr takich jak materiały, produkty, wyroby, półprodukty, z przepływem informacji –wewnętrznych i zewnętrznych. Przepływ może dotyczyć także środków pieniężnych, zasobów fizycznych, ludzkich, technologicznych.

Łańcuch dostaw to fizyczna sieć zaczynająca się u dostawcy.

Kończy się on u ostatniego klienta i obejmuje kwestie związane z rozwojem produktu, zakupami, produkcją, fizyczną dystrybucją i usługami posprzedażowymi, dostawami zapewnianymi przez zewnętrznych oferentów. Termin zarządzanie logistyczne jest często stosowany zamiennie z zarządzaniem łańcuchem dostaw. Jest to koncepcja strategiczna, która obejmuje zrozumienie i zarządzanie powiązanymi czynnościami, od dostawcy do klienta sumujących wartość dostarczanych produktów. Trzy podstawowe cechy charakteryzujące łańcuch dostaw to struktura podmiotowa.

Chodzi tu o wyodrębnione podmioty uczestniczące w łańcuchu dostaw, przedmiot czyli produkty, materiały, dobra przetwarzane i przenoszone przez kolejne ogniwa łańcucha dostaw. Łańcuch dostaw charakteryzują także cele. To zakres czynnościowy i obszary współdziałania uczestniczących podmiotów. Koncepcja zarządzania łańcuchem dostaw stworzona została m.in. dzięki przedsiębiorstwom, które nie radziły sobie z nadmiarem zapasów w magazynach. Wynikało to z tego, że nie posiadały one odpowiednich informacji o popycie na rynku.

Z tego powodu nieumiejętnie zarządzano zapasami więc magazyny były przeładowane. Przetrzymywanie zapasów było ogromnym kosztem dla firmy. Pojęcie zarządzania łańcuchem dostaw pojawiło się w 1982 r. i wiązało się głównie z ograniczaniem redukcji zapasów w przedsiębiorstwie. Za autorów tego pojęcia uważa się R. Olivera i M. Webbera.

Znaczenie zarządzania łańcuchem dostaw

Osiągnięcie optymalnej - a nawet prawie optymalnej - wydajności generuje duże korzyści finansowe dla Twojej firmy. Naturalnie, im bardziej wydajne są Państwa procesy, tym bardziej stają się one opłacalne: pieniądze, czas i energia. Lepsza widoczność, prognozowanie popytu i koordynacja ogranicza wiele problemów związanych z łańcuchem dostaw, takich jak redundancje, nadwyżki zapasów i zapasy.

Dodatkowo, SCM pozwala na budowanie bardziej wiarygodnych i wartościowych relacji z zewnętrznymi uczestnikami łańcucha dostaw. Po jednej stronie równania, Twoi dostawcy i dostawcy docenią zegarmistrzowską naturę ponownych zamówień. Z drugiej strony, Twoi klienci będą zachwyceni tym, że zawsze masz produkty, których potrzebują... w magazynie i gotowe do wysyłki.

Na przykład, firma Deloitte stwierdziła, że 79% firm z wysokowydajnymi łańcuchami dostaw wykazuje "znacznie wyższy od przeciętnego" wzrost przychodów niż inne firmy w swojej branży. Jeśli procesy w ramach łańcucha dostaw przebiegają sprawnie i ekonomicznie; jeśli udało Ci się znaleźć najlepszych dostawców dla Twoich potrzeb; i jeśli jesteś w stanie konsekwentnie zaspokajać potrzeby swoich klientów, Twoja firma będzie miała pierwszorzędną pozycję do pobudzenia znacznego wzrostu. Oznacza to, że tak długo, jak podchodzisz do zarządzania łańcuchem dostaw celowo.

Zarządzanie łańcuchem dostaw (SCM- Supply Chain Management)

Zarządzanie łańcuchem dostaw (SCM- Supply Chain Management) definiowane jest na wiele różnych sposobów. Trudno zatem jednoznacznie pojąć i zinterpretować istotę, cele i strukturę zarządzania łańcuchem dostaw. Jedni definiując SCM powołują się wprost na logistykę przedsiębiorstwa, inni natomiast nie stwierdzają bezpośredniego odniesienia SCM do logistyki.

Autorzy tacy jak D.Simchi-Levi kategorię „Supply Chain” traktują równoznacznie dla łańcucha dostaw, łańcucha logistycznego, łańcucha zaopatrzenia i sieci logistycznej. Według niego w przypadku zarządzania łańcuchem dostaw nie chodzi o nowe modne zjawisko, lecz o nową fazę rozwoju wewnątrz dyscypliny logistyki przedsiębiorstwa.

Autorzy: M. Cooper, D. Lambert, J. Pagha czy M. Christopher nie stwierdzają bezpośredniego odniesienia SCM do logistyki, interpretują oni zarządzanie łańcuchem dostaw ogólnie skierowane bardziej na zewnątrz jako zarządzanie procesami biznesu, zarządzanie procesami kooperacji lub zarządzanie relacjami.

W logistyce na pierwszym miejscu stawia się towary i logistyczne informacje, natomiast w zarządzaniu łańcuchem dostaw większą uwagę skupia rozszerzenie się na zdobywanie informacji, środków finansowych i prawnych. W przypadku SCM chodzi o koncepcję zarządzania, której zadania sprowadzają się do kształtowania procesów przepływów wzdłuż całego łańcucha dostaw. Łańcuch dostaw odnosi się tutaj do przepływu towarów, informacji i środków finansowych tworząc wartość począwszy od dostawców surowców do ostatecznych użytkowników.

H. Beckman wymienia charakterystyczne czynniki dla koncepcji łańcucha dostaw:

• łańcuch dostaw dokumentuje wszystkie procesy zaopatrzenia w surowce do świadczenia usług dla końcowych odbiorców,

• łańcuch dostaw obejmuje wszystkich uczestników i logistyczne procesy od dostawców do końcowych odbiorców jako całościowy system,

• przedmiotem łańcucha dostaw są procesy rozwoju, zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji,

• łańcuch dostaw przekracza granice organizacyjne jego uczestników,

• koordynacja zarządzania łańcuchem dostaw następuje poprzez powszechnie zaakceptowane i przystępne dla wszystkich uczestników systemy informacji,

• kluczowym celem łańcucha dostaw jest realizacja korzyści dla klientów, będąca w odpowiedniej relacji do kosztów i zysku,

• poszczególne cele uczestników w łańcuchu dostaw partnerów będą realizowane przez zdolności świadczeń całego łańcucha. (H. Bekmann, Supply Chain Management, Springer-Verlag, Berlin, Heidelberg 2004, s.2-3. )

Łańcuch dostaw definicja

Zdaniem J. Witkowskiego ((J. Witkowski, Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje, procedury, doświadczenia, PWE, Warszawa 2010, s. 19.) ) łańcuch dostaw to nic innego jak współdziałające w różnych obszarach funkcjonalnych firmy oraz ich klienci, między którymi przepływa strumień produktów, informacji i pieniędzy.

„Łańcuch dostaw to taka konfiguracja firm , która ma na celu wytwarzanie produktów lub świadczenie usług dla rynku’’.

L.M. Douglas, J.R. Stock, L.M.Ellram

„Łańcuch dostaw składa się z sieci zakładów i wykonawców, którzy dostarczają surowce i komponenty, następnie przerabiają je w półprodukty i podzespoły, potem produkują z nich wyrób finalny, a następnie umożliwiają ich konsumpcję przez konsumenta finalnego”.

P. K. Bagchi

„Łańcuch dostaw to wszelkie działania zapewniające przepływ przetwarzanych dóbr, począwszy od etapu surowcowego aż do końcowego odbiorcy, jak również związany z nimi przepływ informacji. Przepływy materiałowe i informacyjne odbywają się zarówno w górę jak i w dół strumienia w łańcuchu dostaw”.

R. B. Handfield

Łańcuch dostaw a rozszerzone przedsiębiorstwo

Łańcuch dostaw może obejmować np. typowe działania logistyczne, łączące się z zaopatrzeniem materiałowym, organizacją produkcji i dystrybucją, jak również działania odnoszące się do zarządzania popytem i rozwojem produktów, które mieszczą się w obszarach marketingu oraz zarządzania produkcją. Sednem tworzenia łańcucha dostaw jest zatem pomyślna oraz przynosząca korzyści współpraca pomiędzy jego ogniwami. Idea tak rozumianego łańcucha dostaw prowadzi do stworzenia rozszerzonego przedsiębiorstwa, w którym następuje ścisła integracja między jego ogniwami.

Ryzyka i wyzwania związane z zarządzaniem łańcuchem dostaw

Zawsze będą istniały wyzwania związane z łańcuchem dostaw, z którymi trzeba będzie się zmierzyć z czasem. To, czy pokonasz te wyzwania, czy też pozwolisz im się pokonać, zależy od tego, jak bardzo jesteś przygotowany do stawienia im czoła. Przyjrzyjmy się jednak najczęstszym wyzwaniom, z którymi będziesz musiał się zmierzyć, gdy będziesz zarządzał różnymi aspektami swojego łańcucha dostaw.

Zbyt długi czas realizacji Dłuższy czas realizacji oznacza większe szanse na to, że sprawy pójdą źle. Jeśli firma zazwyczaj potrzebuje 30 dni na wypełnienie zamówienia, ale naprawdę powinno to zająć tylko 25 (gdyby jej procesy zostały zoptymalizowane), te dodatkowe pięć dni to dni, w których firma nie ma nic do zyskania i wszystko do stracenia. Przesyłka może zostać opóźniona, uszkodzona, a nawet całkowicie utracona z powodu dowolnej liczby katastrofalnych zdarzeń. To koszmar każdego właściciela firmy, aby rozczarować swoich klientów, wyjaśniając, że ich zamówienia zostały opóźnione lub odwołane "z powodu nieprzewidzianych okoliczności". Nieoczekiwane, jak te problemy mogą być, faktem jest, że można ich uniknąć poprzez skrócenie i utrzymanie stałego czasu realizacji. Zwiększająca się złożoność W miarę jak świat biznesu w ogóle ewoluuje, zmienia się również łańcuch dostaw. Często oznacza to, że zarządzanie łańcuchem dostaw staje się w miarę upływu czasu coraz bardziej złożone. Pojawienie się bardzo szybkich - nawet "na żądanie" - usług w połączeniu ze wzrostem ogólnej konkurencji zmusiło firmy do przeniesienia produkcji do krajów o niskich kosztach pracy.

Według dzisiejszych standardów, normą dla firm stało się zarządzanie złożonymi globalnymi sieciami producentów, dostawców, dystrybutorów, przewoźników i innych graczy w różnych strefach czasowych i lokalizacjach. Wiele firm zmaga się również z wielokanałową sprzedażą i realizacją zamówień. Chociaż handel elektroniczny i konsumenci mobilni przyczyniają się do zwiększenia przychodów, to jednak podniosło to również poprzeczkę dla firm, jeśli chodzi o zapewnienie jak najbardziej optymalnego funkcjonowania ich procesów w łańcuchu dostaw.

Koszty operacyjne Decyzja o wdrożeniu modelu szczupłej produkcji lub dystrybucji nie oznacza, że należy oszczędzać pieniądze kosztem wydajności lub jakości. W rzeczywistości, nadmierne cięcie kosztów może być szkodliwe dla Twojego łańcucha dostaw. Może to utrudniać szybkie dostosowanie się do zmian podaży i popytu bez ponoszenia dużych strat. Odchylenia od planu produkcji mogą mieć katastrofalne skutki dla wszystkiego, co znajduje się niżej w łańcuchu dostaw. Aby móc reagować na zmiany w zamówieniach, popycie i produkcie, musisz być elastyczny. Podczas gdy utrzymywanie kosztów na niskim poziomie jest czymś, do czego dążą wszyscy menedżerowie łańcucha dostaw, istnieje cienka granica pomiędzy ograniczaniem zbędnych wydatków a niezamierzonym ograniczaniem procesów życiowych.

Prognozowanie problemów Dokładne prognozowanie sprzedaży i zapasów ma kluczowe znaczenie dla sukcesu każdej firmy, ale jest to krok, który wielu detalistów i hurtowników przeoczyło. Bez właściwego prognozowania przedsiębiorstwa prawdopodobnie padną ofiarą niedoborów lub nadmiaru zapasów, co doprowadzi do zwiększenia kosztów utrzymania zapasów lub złego doświadczenia klientów. Jest to szczególnie wysokie ryzyko podczas wahań sezonowych, gdy poziom popytu odbiega od normy. W tych okresach konkurencja między przedsiębiorstwami jest wszechobecna, dlatego też zapewnienie wyjątkowych doświadczeń ma pierwszorzędne znaczenie. Korzystając z szablonu prognozowania sprzedaży i zapasów, można przekształcić historyczne dane dotyczące sprzedaży i inne informacje w nadchodzące ilości, a następnie określić, ile zapasów będzie potrzebnych i kiedy należy je zamówić, aby zapewnić zaspokojenie popytu klientów. Czynniki, które powinny być brane pod uwagę przy opracowywaniu dokładnej prognozy, obejmują: Historyczne dane dotyczące sprzedaży, badania rynku i wzrost wydatków na reklamę Rodzaje i kategorie produktów na kanał Sprzedaż od nowych klientów w porównaniu z powtórnymi klientami Jak długo planujesz sprzedawać każdy produkt Jak długo trwa od złożenia zlecenia zakupu do gotowości do sprzedaży

Cechy łańcucha dostaw

1. Łańcuch dostaw jest celową inicjatywą współpracujących ze sobą podmiotów.

2. Łańcuch dostaw definiuje się przez pryzmat produktów oraz usług końcowych dostarczanych do ostatecznego nabywcy.

3. Uczestnikami w łańcuchu dostaw są podmioty lub jednostki organizacyjne.

4. W łańcuchu dostaw występują przynajmniej dwa autonomiczne podmioty lub przynajmniej dwie jednostki organizacyjne.

5. Uczestnicy łańcuchów dostaw są powiązani przez trzy typy przepływów: produktów i usług, informacji oraz środków finansowych.

6. Uczestnicy łańcuchów dostaw zabezpieczają funkcję zaopatrzenia, przetwarzania, dystrybucji / sprzedaży.

7. Pojedynczy podmiot /jednostka organizacyjna może być zaangażowana w wiele łańcuchów dostaw.

Źródło: Opracowanie na podstawie: A. Szymonik, Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw, Difin, Warszawa 2011, s.88-90

Zasady i strategia zarządzania łańcuchem dostaw

Jeszcze w 1997 roku eksperci ds. łańcucha dostaw David L. Anderson, Frank F. Britt i Donavon J. Favre współpracowali przy opracowaniu naukowym zatytułowanym The 7 Principles of Supply Chain Management. Tak cenny i wpływowy był ten artykuł, że Anderson i in. zaktualizowali go zarówno w 2010 jak i 2013 roku.

Siedem podstawowych zasad pozostaje dziś równie istotnych dla kształtowania strategii łańcucha dostaw...

1. Segment Segreguj swoich klientów na podstawie ich potrzeb serwisowych i dostosuj łańcuch dostaw, aby obsługiwać każdy segment w sposób efektywny i zyskowny. Śledząc zwyczaje zakupowe Twoich indywidualnych klientów (np. jak często dokonują u Ciebie zakupów, ile kupują w ramach transakcji, itp.

2. Dostosuj logistykę w oparciu o segmenty Dostosuj sieć logistyczną do wymagań serwisowych i rentowności każdego segmentu. Po podzieleniu klientów na segmenty, upewnij się, że Twoje procesy są dostosowane do ich indywidualnych potrzeb - a wszystko to przy zachowaniu optymalnej opłacalności dla Twojej firmy.

3. Opracowanie prognoz popytu Słuchając sygnałów rynkowych i dostosowując planowanie popytu w całym łańcuchu dostaw, uzyskuje się spójne prognozy i optymalną alokację zasobów. Zbuduj elastyczność w swoich inicjatywach SCM, aby być gotowym do radzenia sobie z wszelkimi okolicznościami łagodzącymi, które mogą pojawić się z czasem.

4. Zróżnicowane produkty Zróżnicuj swój produkt w dalszej części łańcucha dostaw (bliżej klienta), ponieważ pozwoli to na uzyskanie bardziej ziarnistego obrazu w określaniu prawdziwych wskaźników popytu. Na przykład, jeśli masz pięciu klientów szukających pięciu różnych wersji produktu podstawowego, nadal będziesz chciał opierać swoje prognozy na liczbie produktów podstawowych, które będą potrzebne do realizacji tych zamówień. Następnie można tworzyć i dostarczać produkty dostosowane do potrzeb klienta.

5. Zmniejszenie kosztów Zarządzanie źródłami zaopatrzenia w sposób strategiczny w celu zmniejszenia całkowitego kosztu posiadania materiałów i usług. Zamiast ograniczać koszty związane z łańcuchem dostaw do Twojej firmy, współpracuj z dostawcami, aby zoptymalizować ich koszty prowadzenia interesów z Tobą. Jeśli uda Ci się utrzymać koszty na niskim poziomie, a jednocześnie zmaksymalizować produktywność, obie strony odniosą znaczne korzyści z tej relacji.

6. Wdrażanie technologii Opracowanie strategii technologicznej obejmującej cały łańcuch dostaw, która wspiera podejmowanie decyzji na wielu poziomach i zapewnia jasny obraz produktów, usług i informacji. Oznacza to zapewnienie, że cały personel związany z łańcuchem dostaw ma dostęp do wszelkich informacji, jakich może potrzebować w danym momencie, oraz że są one przedstawiane w kontekście, który ma znaczenie dla konkretnego członka zespołu.

7. Analiza wyników Przyjmij mierniki wydajności rozplanowania kanałów, aby ocenić swoją ogólną zdolność do skutecznego, wydajnego i ekonomicznego dotarcia do użytkownika końcowego. Pozwoli to na łatwą identyfikację obszarów wymagających poprawy, jak również obszarów, w których procesy w łańcuchu dostaw przebiegają tak samo sprawnie jak dotychczas.

Rola centrów logistycznych w łańcuchach dostaw

Zadaniem centrów logistycznych jest tworzenie wartości dodatkowej w przepływach dóbr, zminimalizowanie złego wpływu działalności logistycznej na otoczenie, oraz wspomaganie rozwoju gospodarczego na danym obszarze.

Obszary funkcjonalne centrów logistycznych stanowią:

• place składowe,

• magazyny,

• usługi towarzyszące –techniczne(obsługa pojazdów, stacje paliw, gastronomia), • obszar powierzchni biurowych(usługi celne, usługi finansowe, ubezpieczenia).

• kolejowy terminal kontenerowy, Korzyści wynikające z tworzenia centrów logistycznych to:

• korzyści ekonomiczne(zmniejszenie kosztów przepływów),

• korzyści ekologiczne(łagodzenie skutków oddziaływania logistyki na otoczenie),

• korzyści urbanistyczne(uporządkowanie struktury przestrzennej inwestycji logistycznej). ( L. A. Bukowski, Zapewnienie ciągłości dostaw w zmiennym i niepewnym otoczeniu, Wydawnictwo Naukowe Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej 2016, s.88. )