Konfucjusz

Konfucjusz ustanowił normy i wartości, które są nadal obecne w kulturze chińskiej. Choć oficjalnie pominięty przez rząd chiński po rewolucji komunistycznej, Konfucjusz i jego nauki pozostały po dziś dzień fundamentem chińskiej kultury i praktyki zarządzania. Niniejszy artykuł stara się wyjaśnić w jaki sposób nauczanie Konfucjusza wpłynęło na wartości i  praktyki zarządcze w Chinach.

Konfucjusz pierwszy nauczyciel Chin

Urodzony 500 lat przed Chrystusem, wielki filozof i nauczyciel, Konfucjusz, wniósł ogromny wkład w kształtowanie się kultury Chin.

Konfucjusz jest często nazywany "pierwszym nauczycielem Chin" i już w trakcie swojego życia przyciągnął do siebie szeroką rzeszę studentów. Mimo, iż wielu wielkich myślicieli i nauczycieli formowało kulturę Chin, np. Lao Tzu czy i Sun Tzu, można zupełnie zasadnie stwierdzić, że największy wpływ na chińską kulturę i praktyki zarządcze  miał właśnie Konfucjusz i jego systemu wartości. Zanim jednak opisany zostanie wpływ nauki Konfucjusza na praktyki zarządcze w Chinach warto omówić samo pojęcie religii.

Konfucjusz i jego filozofia

W XIX wieku ideologia konfucjańska stanowiła przedmiot krytyki ze strony nowoczesnych myślicieli, widzących w niej zaprzeczenie praw jednostki oraz hamulec postępu społecznego.

Podstawowym ideałem nauki konfucjańskiej jest „ren” czyli ludzkość, jej nosicielem jest „junzi” czyli szlachetny człowiek. Człowiekiem szlachetnym może zostać każdy,  kto przestrzega ,,li”, czyli norm zachowania się wobec równych sobie, jak również przełożonych i podwładnych. Normy te oparte są na pięciu głównych zasadach: wzajemnej miłości, sprawiedliwości, mądrości, obyczajności i kultu przeszłości.

Konfucjusz głosił, iż każdy człowiek powinien uszlachetniać samego siebie, poznawać i respektować swoje miejsce w rodzinie jak i społeczeństwie. Człowiek nie powinien zatem dążyć do jego zmiany, powinien natomiast wypełniać zadania, jakie z niego płyną. Własnym działaniem oraz wysiłkiem powinien dopełniać swojego losu. Konfucjusz opracował szczegółowo hierarchię podległości oraz wiążącą się z nią etykę i etykietę. Według niej syn podlega ojcu, żona - mężowi, naród zaś władcy. Sankcjonował w ten sposób dawne tradycje chińskie szacunku dla starszych i absolutnej podległości władcy.

Można powiedzieć, iż konfucjanizm to coś więcej niż religia, jest to system społecznych, politycznych, etycznych i religijnych myśli (Crim, 1989, ss.188-189). „Jeśli przy pomocy jednego słowa mielibyśmy opisać Chiński sposób życia przez ostatnie 2000 lat, to byłoby to słowo „Konfucjusz”.” (Barry, Chen, Watson, 1960, s.17).

Konfucjusz a tradycja

W konfucjanizmie tradycja ma tendencje do przeradzania się w sztywny rytuał. Podejście konfucjanizmu do tak rozumianej tradycji bywa niezwykle, a wręcz szokująco szczegółowe dla ludzi Zachodu. Podejście to obejmuje nie tylko podstawowe zasady etyczne, czy wiedzę socjotechniczną, określa również możliwie jak najbardziej precyzyjnie zachowanie w danej sytuacji włączając w to określone gesty, sposób ubioru, a nawet mimikę twarzy. Może to przypominać sztywną dworską etykietę. Czym bardziej precyzyjna i wszechobejmująca jest ta etykieta, tym bardziej człowiek zbliża się do stanu niebiańskiego spokoju. Te zbiory norm zachowań stanowią w konfucjanizmie najbardziej istotną część wiedzy praktycznej. Wobec niej zwykła wiedza techniczna czy ekonomiczna ma znaczenie drugorzędne.

Za podstawę struktury idealnego państwa przez Konfucjusza uważana była tradycyjna chińska rodzina składająca się z głowy rodu i następnie hierarchicznie podporządkowanych mu potomków. W takiej rodzinie głowa rodu ma absolutną władzę, ale jednocześnie powinna być osobą kierującą się zawsze cnotą i posiadającą jak największą wiedzę na temat tej części niebiańskiego porządku, jaka dotyczy jego rodziny. Członkowie rodziny powinni podporządkowywać się woli jej głowy nawet jeśli sądzą, że błądzi ona i niewłaściwie interpretuje zasady niebiańskiego porządku. Rodzina jest podstawową jednostką społeczną (Kim, 2001, s.159), reguluje społeczne interakcje i zapewnia ciągłość (Farrel, 1999, s.5).

W tym samym czasie co konfucjanizm powstał też drugi najważniejszy starochiński kierunek filozoficzny - taoizm. Za twórcę taoizmu uważa się Laozi, Starego Mistrza, nieco starszego od Konfucjusza, lecz żyjącego współcześnie z nim.

Konfucjanizm to system, który podkreślił znaczenie ciężkiej pracy, lojalności, poświęcenia, uczenia się i porządku społecznego. Przez tysiąc lat, aż do upadku systemu imperialnego w Chinach we wczesnych latach XX wieku, chińscy uczniowie podnosili  ręce okazując tym szacunek Konfucjuszowi na początku każdego ranka. Dzieci recytowały sentencje Konfucjusza, dopóki nie zostały trwale zapisane w ich pamięci. Wraz z upadkiem cesarstwa nauki Konfucjusza zostały wyeliminowane, jednakże ideały forsowane
przez Konfucjusza nigdy nie opuściły Chińczyków (Xing 1995, Lin, Chi  2007). Jak stwierdził Spence (2005), "Mimo niesamowitego tempa zmian, Chiny nadal niosą echo przeszłości ". Chiny bardziej, że większość kultur, przylgnęły do swojej długiej przeszłości i są nadal pod dużym wpływ ważnych postaci historycznych i filozofów. Aby dobrze zrozumieć inną kulturę, konieczne jest zbadanie źródeł wartości tej kultury a to w przypadku Chin jest szczególnie prawdziwe.

Konfucjusz cytaty

Człowiek szlachetny stara się, by inni byli dobrzy.Prostak czyni odwrotnie. Konfucjusz

Lepiej nie zaczynać,niż zacząwszy nie dokończyć. Konfucjusz

Brakiem odwagi jest wiedzieć co prawe, ale tego nie czynić. Konfucjusz

Człowiek szlachetny nie szafuje obietnicami,lecz czyni więcej niż przyrzekł.Konfucjusz

Człowiek szlachetny nie szafuje obietnicami,lecz czyni więcej niż przyrzekł. Konfucjusz

Religia powinna stanowić również istotny element szkolenia z komunikacji międzykulturowej.

Dobrego dnia.

Michał

Autor: dr Michał Chmielecki, prof.

Od ponad 15 lat doradzam firmom, prowadzę warsztaty i coaching w zakresie kompetencji przywódczych. Mam nadzieję, że Projekt Przywództwo pomoże Ci rozwijać wiedzę w zakresie komunikacji i przywództwa oraz zainspiruje Cię  do wdrażania zmian i ciągłego rozwoju. 

P.S. Jak zawsze zapraszam Cię do dołączenia do moich kanałów w mediach społecznościowych. Dziękuję za poświęcony czas.